The year 2020 was, of course, very significant for Marinduque as the province would be commemorating its centennial anniversary. Among several proposals presented by the Marinduque team was to obtain a grant for the installation of Bantayog-Wika for the province.
A month before the NCCA meeting, the Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), had approved the provincial capitol’s initiative for recognition of Tagalog-Marinduque. It was aimed at raising knowledge and promoting continued use of the Marinduque dialect.
Other Bantayog-Wika monuments already installed are in Antique (Kinaray-a), Ifugao (Tuwali), Mati City (Mandaya), Kalinga (Kalinga), Occidental Mindoro (Mangyan), Bukidnon (Binukid), Batangas (Tagalog Batangas), Bataan (Ayta Magbukon), Surigao del Sur (Surigawnon), Baguio (Ibaloy), Sorsogon (Bikol Sorsogon), and Pangasinan (Pangasinan).
The proposed selected projects presented by the team in the meeting were considered by NCCA. The commission eventually recognized the “true worth of the project as contributory to the attainment of the targets of Chapter 7 of the MIMAROPA Regional Development Plan, and had seen it proper and convenient to adopt the same for its own purposes”.
In the process of drafting the contents of the relevant plaque for Bantayog-Wika, it became apparent that MSC’s college unit, MSC Sentro ng Wika at Kultura under Prof. Nobleza had years earlier, proposed to KWF the installation of Bantayog-Wika, either at the school premises or at the Boac town center as a project between the Municipal Government of Boac, MSC and cultural institutions involved. For whatever reason the MSC-proposed project, however, did not materialize.
But the biggest surprise was it was for the installation of Bantayog Wika for 'Marindukanon’ - the controversial coined word, "not yet fully established" as admitted by its advocate. It was to be immortalized in stone, the same word that the Sangguniang Panlalawigan requested to MSC "to cease and desist" from using it with intent "to replace Marinduqueno' without an in-depth and objective research that is justified and defended in an academic defense, and without the proper public consultation".
An email from KWF dated January 6, 2020, for further clarification stated in part, thus:
”Batid po namin na mayroong usapin hinggil sa lokal na tawag sa wika, tao, at kultura sa inyong lugar (Marinduqueňo/Marindukanon). Nagkaroon na po ba ng resolusyon para sa usaping ito? Kung maaari ay pakibigyan na rin po kami ng sipi para sa aming file.” – KWF
The said relevant SP Resolutions No. 104-2019 and 1194-2019 were promptly furnished KWF. A potential monumental cultural disaster was, thus, prevented from happening.
Under a pandemic setting, the unveiling of Bantayog-Wika for Tagalog Marinduque (or Marindukenyo), was successfully conducted on August 26, 2020 at the Capitol Grounds in simple ceremonies as part of the Centennial Celebration. Gracing the occasion was Speaker Lord Allan Velasco, Governor Presby Velasco, Jr., Vice-Gov. Romulo Bacorro, Jr., Provincial Administrator, Michael Vincent Velasco, members of Sangguniang Panlalawigan, mayors, department head, national agencies and others.
Unveiing of Bantayog-Wika for Tagalog Marinduque by Gov. Presby Velasco, Jr. and Vice-Gov. Romulo Bacorro, Jr.. Looking on are Provincial Administrator Michael Vincent Velasco and Marinduque Congressman and Speaker of the House, Lord Allan Velasco.
The full text of the monument's citation reads as follows:
BANTAYOG-WIKA SA MARINDUQUE
TAGALOG
Naiiba ang Tagalog ng Lalawigang Marinduque (na tinatawag ding Marindukenyo) sa iba pang Tagalog dahil sa pagkakabukod ng isla ng Marinduque sa Luzon. Mapapansin sa wikang sinasalita sa silangang bahagi nitó ang impluwensiya ng mga nanahan na Bisaya at Bikolano sa lugar.
Ang Marindukenyo (Marinduqueño) ay inilalarawan bílang “ugat na pinagmulan ng makabagong porma ng wika,” (Cecilio Lopez, 1923), na sinasabing kakikitahan ng mga sinaunang katangian ng wikang Tagalog. Sa kasalukuyan, sinasalita ng mga taga-Marinduque ang Tagalog sa paraan nang pagsasalita ng mga matatandang Tagalog.
Kapansin-pansin din ang impluwensiya ng wikang Ási ng kalapit-lalawigang Romblon sa mga salitang ginagamit sa lalawigan sa paraan ng paglalapi sa mga salita gaya ng “a-” at “ina-”, halimbawa nitó ay ang inasulat (sinusulat), inatawagan (tinatawagan), akainin (kakainin), at marami pang ibá. Mapapansin din ang paggamit ng mga unlaping “ma-” at “ga-” para sa mga pandiwang panghinaharap gaya sa masulat (susulat), gaaral (mag-aáral), at iba pa. Isa rin sa pinakagamiting ekspresyon sa pagsasalita ng mga taga-Marinduque ay ang “ngani” na maihahalintulad sa ekspresyong “ala eh” ng lalawigang Batangas.
May kapansin-pansing ritwal din ang mga Marindukenyo na naging bahagi na rin ng kanilang tradisyon, ang tubong o putong. Ito ay isang katutubong ritwal na awit at sayaw sa Marinduque na isinasagawa sa mga pagpapagaling, pasasalamat o pagbibigay-papuri sa tinutubungan. May iba’t ibang bersiyon din nitó ang matatagpuan sa mga bayan ng Mogpog, Boac, Gasan, Buenavista, Santa Cruz, at Torrijos na ang mga orihinal ay inaabot ng maraming oras sa pag-awit at pagsayaw. Sa porma naman ng panalangin, ang mga salitang ginagamit sa ritwal na ito ay kinapapalooban ng mga sinaunang Tagalog at itinuturing na sagrado. Tunghayan ang ilan sa mga panimulang linya ng ritwal:
Lakad mga kasama, iputong na ninyo,
Ang palma ay sa kamay, korona’y sa ulo;
Kahimaniwari ay makamtan ninyo,
sambahi’t igalang ang mahal na Santo/a.”
But the Bantayog-Wika project episode was just a sequel to another episode that almost undermined the entire Marinduque centennial preparations. (Next).
(To be continued)
