Ang Kautusang Panlalawigan Bilang 14 serye ng 2020, "Kautusan sa Gawad Marinduqueno" ay ipinasa para pagkalooban ng Pamahalaang Panlalawigan ng Marinduque ang mga Marinduqueno na nagpakita ng kahusayan at kabayanihan, nagtagumpay o naging huwaran sa kani-kanilang larangan, at/o makabuluhang nakapagsilbi sa mga mamamayan ng Lalawigan ng Marinduque.
Ipinagkaloob ito kaalinsabay ng pagdiriwang ng Sentenaryo ng "Araw ng Marinduque". Matapos ang malalimang pagsusuri at ebalwasyon ay ganap na natukoy ang mga paparangalan at isinumite para sa pagpapatunay at pagpapatotoo ng Pamahalaang Panlalawigan.
Naganap ang parangal noong ika-21 ng Pebrero 2020, sa Convention Center, Boac, Marinduque sa isang marangal na pagtitipon na dinaluhan ng lahat ng mga pinarangalan o opisyal na representante ng kanilang pamilya.
Sila ay ang mga sumusunod:
Para sa Posthumous Awardees
RICARDO M. PARAS, JR.
PAGLILINGKOD SA
PAMAHALAAN
(Government Service)
Panganay na anak ni
Ricardo G. Paras, ang unang nahalal noong 1904 bilang gobernador ng Tayabas at
sub-province ng Marinduque.
Nagtapos ng abogasiya
sa University of the Philippines (UP), noong 1913 at pumangalawa sa Bar
Examinations. Nagsilbi bilang abogado bago mahalal sa House of Representatives
noong 1919. Nahirang bilang huwes sa Court of Appeals noong 1936, naging
Associate Justice noong 1941. Nahirang bilang ika-walong Punong Mahistrado ng
Korte Suprema ng Pilipinas mula Abril 2, 1951 hanggang Pebrero 17, 1961.
Siya ang may akda sa
Mababang Kapulungan ng Act No. 2880 noong Pebrero 21, 1920, na naghiwalay sa
sub-province ng Marinduque mula sa Tayabas, at muling itinatag ang dating
Lalawigan ng Marinduque. Ang batas na nabanggit ay nilagdaan ni Gov. Gen.
Francis Burton Harrison sa pamamagitan ng Executive Order No. 12 na may petsang
Pebrero 21, 1920.
Siya ang dahilan kung
bakit tuluyang naging malaya na ang Lalawigan ng Marinduque mula noon at siya
ring dahilan ng pagdiriwang natin ngayon ng Sentenaryo ng “Araw ng Marinduque”.
PILAR HIDALGO-LIM
EDUKASYON
Naging mahusay na
lider sibiko, edukador at tagapagsulong ng karapatan ng kababaihan, siya ay
isinilang sa Boac, Marinduque, anak nina Luis Hidalgo at Eulalia Lardizabal.
Nakilala agad ang kanyang talino nang magtapos ng Bachelor of Arts, Cum Laude
sa University of the Philippines, ang unang babae na nagtapos nang may mataas na
karangalan sa UP.
Nagturo siya ng
matematika sa UP, noong 1911 nagturo sa Centro Escolar University (CEU),
nanguna sa pagsulong ng karapatan ng kababaihan na bumoto, naging sekretarya ng
unibersidad at naging pangulo ng CEU noong 1962.
Maybahay ni Hen. Vicente
Lim, ang Bayani ng Bataan. Naging
pangulo ng Girl Scouts of the Philippines, pangulo ng Philippine Association of
University Women, pangulo ng Philippine Foundation for the Rehabilitation of
the Disabled. Hinirang ni Pangulong
Sergio Osmena bilang miyembro ng Relief and Rehabilitation Commission
pagkatapos ng digmaan.
Bilang pagkilala nagtayo
ng isang historical marker sa harapan ng munisipyo ng Boac ang National
Historical Institute noong 1982. Sa Malate, Manila ay may isang kalye na
nakapangalan sa kanya.
DR. FE VILLANUEVA DEL
MUNDO
KALUSUGAN
Unang Filipina na
pinarangalan noong1980 bilang first Naional Scientist. Dahiil sa kanyang
pagsisikap na masagip ang maraming mga sanggol sa pag-imbento ng incubator na
magagamit sa mga rural areas na walang kuryente.
Nagtapos noong 1933,
sa UP College of Medicine bilang class valedictorian. Ang kanyang kaalaman sa
mga problemang pangkalusugan na dinaranas sa mga lalawigan, lalo na sa kanyang
bayang Marinduque ang humimok sa kanya na piliin ang pediatrics bilang kanyang
specialization.
Nag-aral noong 1936,
sa Harvard University Medical School, kauna-unahang babaeng natanggap doon
bilang isang iskolar. Noong 1942, nakumbinsi niya ang mga Hapon na payagan
siyang magbukas ng isang Children’s Home para sa mga bata. Pagkaraan lamang ng
tatlong linggo may inaalagaan nang 130 mga bata ang Tahanan at may 25 staff.
Dahil sa kabiguang
makakuha ng kaukulang suporta sa gobyerno, ipinagbili ang kanyang bahay at
ari-arian para maitayo ang unang pediatric hospital sa Pilipinas, ang
Children’s Medical Center, 1957, pinangalanan namang Fe del Mundo Medical
Center, noong 1964. Ito na ang tinatawag ngayong Philippine Children’s Medical
Center (PCMC), isang ospital na pinapatakbo na ng gobyerno.
Dahil sa kanyang mga pagpupunyagi
sa kalusugan ng mga bata, mga tinamong pagkilala bilang isang multi-awarded
scientist at doctor, ginawaran siya ng 1977 Ramon Magsaysay Award for Public
Service, dahil sa kanyang “lifelong dedication as a physician extraordinary to
needy Filipino children”.
NESTOR MANRIQUE
MANTARING
KAPAYAPAAN AT
KAAYUSAN
Tubong Boac,
Marinduque. Nagtapos ng Abogasya sa Far Eastern University.
Nagsilbi sa
National Bureau of Investigation (NBI), bilang Deputy Director for Comproller
Services (2001-2002); Deputy Director for Administrative Services ((2002-2003);
Deputy Director for Special Investigation (2003-2004); Assistant Director
(2004-2005); at naging pinakamataaas na pinuno ng NBI bilang Director noong
2005-2010.
Bago siya nahirang na
NBI Director, isa sa mga organisasyon na sumuporta para siya ay italaga bilang
permanenteng hepe ng ahensya ang NBI Investigators Mutual Benefit Association,
Inc. na may 2,000 miyembro buhat sa rank and file hanggang mga imbestigador. Si
Pangulong Gloria Macapagal Arroyo ang nagtalaga sa kanya bilang Director.
Maraming high-profile cases ang naresolba sa kanyang pamamalakad.
LUCRESIA R. KASILAG,
NATIONAL ARTIST
SINING AT KULTURA
Anak nina Asuncion
Roces ng Boac at Marcial Kasilag, ang kauna-unahang naging pangulo ng
Philippine Society of Civil Engineers.
Kilala bilang “Grand
Lady of Philippine Music” dahil sa kaniyang malaking ambag sa paglinang ng
musika sa Filipinas. Iginawad sa kanya ang Pambansang Alagad ng Sining sa
Musika noong 1989. Itinuturing din na si “Tita King”ang nasa likod ng popular
na bersiyon ng Putong o Tubong na kasalukuyan pa ring inaawit sa mga bayan ng
Marinduque, masasabing panghabang-buhay na niyang pamana sa lalawigan.
Bilang kompositor,
nag-eksperimento siya sa musikang isinasanib ang mga katutubong instrumenting
pangmusika sa pagtatanghal ng isang orchestra. Bantog dito ang premyadong
“Tocatta for Percussions and Winds”, “Divertissment and Concertante”, mga musika para sa “Filisiana”, “Misang
Filipino”, at “De Profundis”. Lumikha siya ng mahigit 250 komposisyon, mga
areglo ng mga katutubong awit, awit sining, mga piyesang pansolo at
instrumental, chamber at orchestra.
Naging pangulo at
artistic director ng Sentrong Pangkultura ng Filipinas (CCP), mula 1969-89. Nagtamo ng Presidential Award of
Merit as Woman Composeer (1958);
Republic Cultural Heritage Award, Patnubay ng Sining at Kalinangan Award
ng Lungsod ng Maynila (1954 at 1973).
ROMEO MANGARING
LUMAWIG
AGHAM AT TEKNOLOHIYA
SIya ang kauna-unahan
sa buong daigdig na nagpakadalubhasa sa pagpaparami ng mga bila-bila o
paro-paro sa lalawigan ng Marinduque na isinagawa sa sarili niyang pag-aaral.
Dahil sa kanyang nasimulang mga pamamaraan ay lumaganap hindi lamang sa kanyang
lalawigan kundi sa iba pang mga lalawigan ang bagong industriyang ito (Butterfly
Industry), at kinilala sa ibat-ibang panig ng mundo ang kanyang namumukod-tanging
kontribusyon.
Maraming uri ng mga
bila-bila at iba pang mga insekto na matatagapuan sa ibat-ibang panig ng bansa
ang ipinangalan sa kanya ng mga kapuwa siyentipiko.
Sa kasalukuyan ay
patuloy ang paglago ng kabuhayang kanyang sinimulan na nakakatulong sa maraming
komunidad. Ang industriyang ito ang pinagmulan ng “Bila-Bila Festival” sa bayan
ng Boac, Marinduque at ang lalawigan ay nakilala na rin bilang “Butterfly
Capital of the Philippines”.
PANFILO MONTEJO
MANGUERA
PANGKOMUNIDAD AT PAMPUBLIKONG
SERBISYO (Community and Public Service)
Nagtapos bilang Class
Salutatorian sa Marinduque High School at nagpatuloy ng pag-aaral ng Abogasiya
sa Unibersidad ng Pilipinas (UP), kabilang sa UP Law Class ng 1933 at nakakuha
ng pangwalong pwesto sa klase. Sa panahon ng pananakop ng Hapon ay itinalaga bilang
1st Lt. at Regimental Adjutant ng USAFFE at napasabak sa Bataan. Napabilang sa
Death March at nakulong sa Capas Concentration Camp sa Tarlac.
Naging Justice of the
Peace at Provincial Fiscal sa lalawigan ng Marinduque. Nahalal bilang kinatawan
sa Mababang Kapulungan ng Kongreso noong 1949, at nahalal muli noong 1953
hanggang 1957. Itinalaga bilang Tagapayo at Direktor ng Legal Department ng
Reparations Commission ng Pilipinas hanggang sa kanyang pagretiro noong taong
1975, at nanatiling isang aktibong abogado.
Sa Kongreso ay naging
tinig ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas at nanguna sa pagsusulong sa Kongreso
sa kapakanan ng mga beterano. Naging awtor ng mga batas katulad ng RA 1190 na
nagtatag ng National Civil Defense Administration (Office of Civil Defense ngayon).
Para sa lalawigan ng Marinduque, siya ang may akda ng RA 805 na lumikha sa
Marinduque School of Arts and Trades (MSAT) na ngayon ay Marinduque State
College/University (MSC).
Pinangunahan ang
pagsaayos ng mga imprustruktura sa lalawigan tulad ng pagpapagawa ng Bahay
Pamahalaan ng Gasan at Sta. Cruz, pagsusulong ng pagpapagawa ng Central
Marinduque Road sa layuning magkaroon ng pampitong munisipalidad ang lalawigan,
pagsasaayos sa kanyang panahon ng Balanacan Port Facilities at Marinduque
Airport, at pagpapagawa ng Bahay Igat Waterworks. Nahirang bilang Ten Most
Outstanding Congressmen (1949-1957), ng Congressional Press Club.
RICARDO CARDINAL
VIDAL
PANGKOMUNIDAD AT
PAMPUBLIKONG SERBISYO (Community and Public Service)
Tubong Mogpog,
Marinduque. Naging pari sa Lucena, Quezon noong 1956, naging Coadjutor Bishop
of Malolos noong 1971, hanggang naitalaga ni Pope Paul VI bilang Arsobispo ng
Lipa noong 1973. Hinirang ni Pope John Paul II bilang Coadjutor Archbishop ng
Cebu noong 1981, at naging Archbishop ng Cebu noong 1982 hanggang 2010.
Naging Pangulo ng
Catholic Bishops’ Conference of the Philippines (CBCP), mula 1986-1987. Bukod
sa marami niyang naging katungkulan bilang pari ay naging miyembro rin siya ng
Permanent Council of the Synod mula 1989-1994, ng Congregation for the
Evangelization of Peoples, Congregation for Catholic Education at Pontifical
Council for the Pastoral Care of Health Care Workers.
Ginawaran ng
Lalawigan ng Cebu ng pinakamataas na parangal, ang Order of Lapu-Lapu, at
ginawaran ng University of the Visayas ng titulo bilang Doctor of Humanities
honoris causa. Nakilala bilang isang namuhay sa kabanalan at pagpapakumbaba.
PAZ MANGUERA LATORENA
PANITIKAN
Itinuring na isa sa
mga natatanging manunulat sa wikang Ingles ng Marinduque. Nakilala rin sa
kanyang nom de plume na Mina Lys sa pagsulat niya ng mga tula. Naging
estudyante ng mahusay na manunulat, si Paz Marquez Benitez na siyang nagbigay
sa kanya ng pagkakataong makapagsulat sa Philippines Herald.
Isa sa mga naging
tagapagtatag ng UP Writers Club kasama ang iba pang manunulat. Bilang edukador,
ilan sa mg naging mahuhusay na estudyante niya sina Juan Gatbonton, F. Sionil
Jose, Nita Umali, Genoveva Edroza Matute at Zenaida Amador. Ang kaniyang huling
kwentong naisulat ay ang “Miguel Comes Home”, 1945.
ASUNCION ARRIOLA
PEREZ
PANGKOMUNIDAD AT
PAMPUBLIKONG SERBISYO
Tubong Gasan,
Marinduque, nagtapos ng A.B. sa University of the Philippines noong 1917, at
nag-aral ng Social Work and Sociology sa University of Wisconsin, USA, noong
1919-1920.
Matapos ang
labimpitong taong paninilbihan sa Red Cross para sa civilian relief, naging
Executive Director ng Associated Charities of Manila na naging Associated
Charities of the Philippines, isang semi-government office. Misyon nito ang
pagbibigay ng tulong sa mga biktima ng kalamidad sa ibat-ibang panig ng bansa tulad ng sunog, bagyo, lindol at pagsabog ng
bulkan, kasama na ang karampatang rehabilitasyon sa mga nangangailangan.
Wala pang school of
social work sa bansa ng mga panahong iyon, kaya naging tungkulin ng kanyang
tanggapan na magsagawa ng mga pagsasanay dito para sa mga nakapagtapos sa
kolehiyo. Kinilala ng pamahalaan ang kanyang kaalaman sa social work kaya’t
siya rin ang kinilalang ‘first woman member of the cabinet’, 1948, at naging
Social Welfare Administrator, 1948-1953.
Ilan sa mga
karangalang iginawad sa kanya ay Social Worker of the Year mula sa Philippines
Free Press, 1941, Medal of Merit mula sa National Federation of Women’s Club of
the Philippines, 1952, Doctor of Laws in Human Welfare (Honoris Causa), mula sa
PWU, CEU at Doctor of Humanities (Honoris Causa), mula sa University of Denver,
Colorado.
LUISITO MERCADER
REYES
ENGINEERING
Tubong Boac,
Marinduque. Nagtapos sa BS Mechanical Engineering sa University of Sto. Tomas
noong 1946.
Nagkamit ng
ika-tatlong pwesto sa Professional Mechanical Engineer licensure exam at
ika-pitong pwesto sa Professional Electrical Engineer licensure exam. Nagawaran
bilang Outstanding Thomasian Engineer, at Outstanding Professional Mechanical
Engineer (PRC).
Naging Pangulo ng
Professional Society of Mechanical Engineers sa mahabang panahon at Philippine
Chamber of Commerce, Inc., Marinduque Chapter. Nahalal bilang Punong-Lalawigan
ng Marinduque mula 1988-1995.
MIGUEL RIVERA
MAGALANG
PANGANGALAGA SA
KALIKASAN
Tubong Boac,
Marinduque. Nakatapos ng BA in Philosophy sa St. Francis de Sales College, Lipa
City, 1980-1998; Master in Public Administration sa Marinduque State College,
2002-2006, ; Nakatanggap din ng mga Katibayan sa iba’t-ibang Training Program
sa Asian Institute of Management,
University of North South Wales, at Al Gore Leadership Course on Climate
Change sa Melbourne, Australia, 2009.
Naging Program
Coordinator ng Catholic Bishops’ Conference of the Philippines (CBCP),
1988-1995; Nahalal na Konsehal ng Bayan ng Boac, 2001-04 at 2013-16; Executive
Director ng Marinduque Council for Environmental Concerns (MACEC), 2004-13.
Naging masugid na
tagapagsulong ng mga kaalamang may kinalaman sa Environmental Justice, Social
Accountability, Good Governance, Climate Change Adaptation at Disaster Risk
Reduction Towards Sustainable Development. Ang mga kaalamang ito ay kanyang
naibahagi sa iba’t ibang panig ng mundo bilang presentor.
Ang Climate Reality
Philippines na itinatag ni Nobel Laureate Al Gore ay nagsagawa ng isang
Posthumous Award sa kanyang pangalan, ‘Miguel R. Magalang Individual Climate
Leadership Memorial Award’ para kilalanin ang mga Filipinong sangkot sa Climate
Movement. Nabigyan din siya ng Gawad Lehislatibo sa pamamagitan ng SB
Resolution 2015-No. 2015-079, A Resolution commending ang acclaiming the works
and contribution of Councilor Miguel Rivera Magalang in Legislatio n and
Governance.
RICARDO V. PARAS III
LINGKURANG BAYAN
Ang kanyang ama ay
ang yumaong Atty. Ricardo Paras, Jr. at ang kanyang lolo ay ang naging Punong
Mahistrado ng Korte Suprema, Ricardo M. Paras.
Nagtapos sa Colegio
de San Juan de Letran ng Bachelor of Science in Commerce, Major in Finance
noong 1976. Nabigyan ng parangal bilang Far East Bank Gold Medal Awardee for
Most Outstanding Graduate in Finance.
Nagsimula ng
pag-aaral sa abogasiya sa Ateneo de Davao University College of Law at lumipat
sa Ateneo de Manila School of Law kung saan siya nagtapos noong 1982. Nagturo
ng Public International Law sa Lyceum College of Law sa loob ng apat na taon.
Naging Trial Attorney sa Office of the Solicitor General 1984-1988).
Assistant Secretary
for Legislative Affairs (1988-2004) at Chief State Counsel ng Department of
Justice (2004-2018), kung saan siya ay katuwang ng Secretary of Justice bilang
Attorney General or Legal Adviser of the National Government, at pinuno ng Legal
Staff ng DOJ na binubuo ng 60 state counsels.
MOST. REV. RAFAEL M.
LIM
PANGKOMUNIDAD AT
PAMPUBLIKONG SERBISYO (Religious)
Itinalaga at hinirang
sa Banal na Orden ng pagkapari noong 1956, at muling nag-aral sa Angelicum
Seminary sa Roma 1961-1963 para sa kanyang postgraduate studies. Naging Prefect
of Studies at Vice-Rector ng Our Lady of Mount Carmel Seminary, Direktor ng
Third Order of Saint Francis sa Sariaya at Lucena Chapters, naging
Paring-Katiwala ng Parokya ng Immaculada Conception sa Sariaya, panahong ang
parokya ng lalawigan ng Marinduque ay saklaw pa ng Diyosesis ng Lucena.
Nahirang bilang
ikalawang Obispo ng Dyosesisbng Laoag hanggang inordenang Obispo ng Laoag noong
1971. Hinirang ni Pope Paul VI noong 1978, bilang unang Obispo ng Diyosesis ng
Boac, kasabay ng Canonical Erection ng ating Diyosesis.
Bilang bagong Obispo
hinarap at patuloy niyang isinabalikat ang krusada ng pagtatanggol sa
maliliit na inagawan ng lupa, ng mga
biktima ng polusyong industriyal bunga ng iresponsableng pagmimina at
pagtuligsa sa mga kabuktutan.
Naging adbokasiya niya ang pagkalinga sa
kalikasan kaya’t kanyang itinatag noong 1996 ang Marinduque Council for
Environmental Concerns (MACEC), bilang tugon sa mga naganap na pagwasak sa
kalikasan sa lalawigan at patuloy na paghahanap ng katarungan sa usaping ito.
MSGR. SIMEON REGINIO
SINING
Hinirang sa Banal na
Orden ng pagkapari noong 1956 International Eucharistic Congress Mass
Ordination. Nagsilbi bilang Professor, Choir Director at Rondalla Conductor sa
mga seminaryo sa Sariaya, Tayabas at Lucena (Quezon), at bilang Parish Priest
sa ibat-ibang bayan ng STa. Cruz, Mogpog, Buenavista at Torrrijos (Marinduque).
Nagsimulang lumikha
ng mga awiting pangsimbahan (Liturgical Music) sa Pilipino noong 1972 at para
sa sambayanang Kristiyano ay nailimbag noong 1974 ang kanyang mga orihinal na
komposisyon sa Himnal ng Sambayanang Pilipino Cristiyano “Liber Usualis”, Hymns
for All Sundays of the Year, Songs for Advent, Christmas, Lent and Holy Week,
Pentecost Sundays, Several Masses Responsorial Psalms, Hymns and Marches.
