Rediscovery: Pagturing na sa sagradong pulo bilang 'Gaspar Heritage Island', Gasan

Isang piraso ng basag na banga mula sa May Bungo cave ng Gaspar Island.
Larawan ni Eli J Obligacion

 Seryoso, panahon na para ituring nating ‘Gaspar Heritage Island’ ang sagradong pulong ito sa Gasan.

Isa ang pulo ng Gaspar, sakop ng Brgy. Pinggan, na pinakamalaki sa mga Tres Reyes Islands kung saan unang naihayag sa labas ng Pilipinas noong 19th century na ang ilang mga kweba rito ay ginawang huling hantungan ng mga sinaunang mga taong nanirahan sa isla ng Marinduque.

Sa ilan pang mga kweba sa mainland Marinduque naman ay natagpuan ang mga ataol na gawa sa kahoy at may disenyong kinakitaan ng mga imahe ng buwaya bilang isang simbulo na may kinalaman sa kabilang buhay. Ang mga ito ay napag-aralang kapareho ng mga ataol na natagpuan din ng mga panahong iyon sa isla ng Nosy Loapasana sa Madagascar sa Indian Ocean malapit sa southeastern coast ng Africa.

Kahangahanga ang tila hinubog sa kamay na pasukan ng isang kweba sa Gaspar.
Larawan ni Eli J Obligacion

Sa Gaspar Island ay maraming natagpuang mga bungo at mga kalansay ng tao. Ilan sa mga bungo ay tinawag ng mga archaelogists ng panahong iyon na “artificially deformed skulls” na dito lamang sa Marinduque nila natagpuan. Mga bungo ng tao na pahaba ang hugis.

Naikumpara naman ang mga ito sa ganun ding mga bungo na natagpuan sa South Pacific islands ng Chatham at Sandwich Islands na dating tinirahan ng mga proto-Malays.

Sa bandang entrada ng kweba ay makikitang pinagsama-sama na lamang ang ilan sa mga buto, ngipin at piraso ng mga basag na banga. Larawan: Eli J Obligacion

Paglipas ng panahon ay may ganoon ding mga bungo na natagpuan sa Peru at Bolivia, hanggang di na makatiyak ang mga scientist kung ‘artificially deformed’ nga talaga ang mga ito o natural na hugis ng bungo pagka-panganak.

Lalo itong nabigyan ng pansin sa pagkadiskubre sa panahong kasalukuyan ng mga fetus sa Peru-Bolivia na ganoon din ang hugis. Tuluyang napalitan na ngayon ang turing sa mga ito bilang ‘elongated skulls’ na.

Mula sa isang Marinduque cave, Larawan: Quai Branly Museum, France

Mga artifacts ng Gaspar naglaho na sa ngayon

Para sa mga matagal nang nanirahan sa pulo ng Gaspar, marami sa kanila ang nakasaksi sa mga bungo na natagpuan sa mga kweba doon at mga “mahahabang buto” ng mga sinaunang tao. Pero sa kasalukuyan, ayon din sa kanila ay wala ka nang matatagpuan, maliban sa mas maliliit na kalansay na tila labi na lamang ng mga sinaunang bata ang natira.

Ang ilang natagpuan ng mga siyentipiko noon sa mga kweba ng Marinduque ay mga banga na naglalaman ng mga bungo at kalansay. Ang ilan sa mga bangang ito ay may mga disenyo. Paniniwala ng mga siyentipiko na maingat na itinatago sa mga banga ang mga ito bilang pangalawang paglibing at ang huling hantungan nila ay sa mga kweba.

May isang nakaangat na bahagi ng kweba, animo'y isang altar kung saan pinagsama-sama na lamang ang natitira pang mga buto ng tao sa kanilang huling hantungan. Larawan: Eli J Obligacion

Sa ilang mga yungib sa Gaspar makikita ang nagkalat na mga pirapirasong bahagi ng mga banga na pinaglibingan sa kanila (second burial). Wala nang natitirang buo. Kung mayroon man ay nasa mga museo na sa ibang bansa tulad ng France.

Patuloy naman ang mga pag-aaral sa ibat-ibang aspeto ng mga bagay na may kinalaman dito, bagamat sa di malamang kadahilanan ay hindi naman basta-basta ibinabahagi ang mga ito sa publiko.

Sa isa pang kweba ay kailangan pang gumapang muna bago makapasok. Maluwang naman sa loob na may kahabaan din. Sa isang kwebang ito ay wala nang makikitang mga labi. Larawan: Eli J Obligacion

Pamana ng lahi ang Gaspar; pagpapalaganap ng Eco-tourism

Bago tuluyang maglaho sa ating gunita, o tuluyang mawasak ang mga sagradong lugar ay panahon na ngayon upang mapangalagaan, mabantayan sa isang sistematikong pamamaraan ang mga mahahalagang lugar na ito sa pulo ng Gaspar. Patuloy din na lumalaki na ang populasyon ng isla.

Di hamak na ang pagpapalaganap ng kaalaman tungkol sa matatawag na ‘Gaspar Heritage Island’ ay napakalaki rin ng maitutulong sa promotion ng eco-tourism. Makakatulong ng malaki sa pamumuhay ng mga residente hindi lamang sa Gaspar kundi sa sumasakop na barangay dito - ang makasaysayang Brgy. Pinggan.

Maayos na pasukan ng isang kweba sa Gaspar, mga 50 metro ang taas mula sa sea level. Eli J Obligacion

Mga sinaunang mga banga, pinggan at iba pa (mula Ming dynasty), ang nagkalat noon sa baybayin ng lugar na ito (at iba pang lugar basta sa western coast), kung saan isinagawa naman ng National Museum ang kauna-unahang underwater archaeological excavation sa Pilipinas, may kinalaman naman sa isang shipwrecked Chinese junk.

Maaring mabilis na mabuksan na ngayon ang pintuan sa tulong ng National Museum at LGU's para sa paghahanap, pag-retrieve na rin sa iba pang mahahalagang artifacts na nanggaling mismo sa lugar na ito. 

Marami pang mga yungib na halos kapantay ng dagat sa paligid ng Gaspar Island. Eli J Obligacion

Di na tuloy tayo mabalik sa panahon nuon na ang mga pagkalalaking antique plates ay ginagamit lamang ng mga naninirahan sa Brgy Pinggan sa pagbahog ng mga baboy. Di na rin tuluyang mawawala sa gunita ang kahalagahan at pagiging sagrado ng Gaspar (na kahit pa sa ngayon ay ilan lamang ang nakababatid).

Iyon ay kung may totoong pagpapahalaga pa tayo sa ganitong mga bagay.

Makikita ang Mt. Malindig mula sa Gaspar Island na paboritong pasyalan. Eli J Obligacion